Hidlo'r map
This is an undulating section with a steep ascent and descent at Merbach Hill near the end of the section. Leaving Hay cross the Dulas Brook, marking the Wales/England boundary. The route crosses fields, passing Priory Farm, its name hinting at its earlier use, and continues over fields and along country lanes. Just before Locksters Pool Farm the path follows the former track of the Golden Valley Railway for a short distance.
This was the land of the Norman Marcher Lords and the route passes a motte and bailey at Lower Castleton (and at Bredwardine). There's a hefty climb up Merbach Hill, which at 1000ft (305m) gives views of the Welsh Hills and the Malverns. The bridleway here may have been an old drovers' route bringing livestock to the markets of the Midlands and London. There is a steep descent down to Bredwardine.
Roedd Comin Merbach yn ardal bori bwysig ar un cyfnod i ffermydd lleol ond, erbyn hyn, mae'n warchodfa natur sydd â glöynod byw, adar a phathewod. Mae Llwybr Dyffryn Gwy'n dilyn llwybr ceffyl, a oedd mae'n debyg yn llwybr i'r porthmyn ar un adeg fyddent yn cymryd eu gwartheg a'u da byw i'r marchnadoedd yng Nghanolbarth Lloegr a Llundain, flynyddoedd lawer cyn i'r rheilffyrdd gyrraedd. O'r garnedd ar gopa Bryn Merbach gallwch weld un sir ar ddeg ar ddiwrnod clir.
Wedi i'r cyn-dramp a ddaeth yn filiwnydd, George Davies, adael £30,000 i helpu'r bobl dlawd yn lleol, ymddangosodd anheddfa anarferol Crafta Webb bron dros nos ar Fryn Bredwardine. Yn ôl y drefn ‘hafod unnos’ credai pobl y gallent hawlio darn o dir comin yn eiddo iddynt os byddent yn adeiladu tŷ arno, gyda mwg yn dod allan o'r simnai, o fewn un noson. Cofnododd Francis Kilvert ymweliadau â'r pentref ffyniannus o 400 o bobl yn ei ddyddiaduron, ond erbyn 1900 roedd pawb wedi mynd. Yr enw arno erbyn hyn yw'r pentref ‘a grebachodd’.
Un o awduron natur a theithio gorau'r 19eg ganrif oedd Francis Kilvert, sef ficer Cleirwy a Bredwardine. Cadwodd ddyddiadur yn cofnodi digwyddiadau bywyd o ddydd i ddydd fel roedd ef yn eu gweld nhw, yn sôn am ffordd o fyw ar ffin Cymru sydd bellach wedi diflannu. Mae sedd goffa, o dan goeden ywen enfawr ym mynwent Eglwys Sant Andreas yn Bredwardine, i gofio am Francis, a fu farw yma yn 1879, yn 38 oed. Mae ei fedd yn groes farmor ar ochr Ogleddol Eglwys Sant Andreas.
Mae'n gyflawniad gwych i gerdded y llwybr cyfan, pob milltir o'r 136. Nodwch y milltiroedd drwy gadw cofnod o'ch taith a chasglu stampiau pasbort (digidol) ar hyd y daith…
Creu pasbort
Cofrestrwch i dderbyn ein cylchlythyr AHNE Dyffryn Gwy
